Czy kasy samoobsługowe mają sens?

System do zarządzania siecią handlową – jakie daje możliwości

2024-04-16

Dlaczego mamy trudności z wdrożeniem najnowszych rozwiązań sprzedażowych?

2024-09-25

Pięć miesięcy temu polska prasa za zachodnią donosiła, że duże sieci handlowe zza oceanu rezygnują ze stosowania kas samoobsługowych. Artykuł ten spowodował dyskusję w Polsce i wykreował ogólną opinię, że kasy samoobsługowe się nie sprawdzają i nie warto ich wprowadzać lub należy ograniczać ich stosowanie. Jednak rzeczywistość jest bardziej złożona. Urządzenia samoobsługowe są i będą obecne w naszych sklepach, chyba że zostaną zastąpione lepszą technologią. Niezbędna jest tu analiza w jakich obszarach ich stosowanie ma sens i jakie problemy rozwiązuje ich wprowadzenie.

Oto kilka kluczowych punktów z perspektywy przedsiębiorcy:

1. Braki kadrowe wśród kasjerów.

Sieci handlowe cały czas borykają się z problemem braku rąk do pracy. Niektórzy z nadzieją patrzyli na szereg pracowników ze wschodu, którzy uzupełnią braki naszego rynku pracy. Rewolucji jednaki nie było. Na spotkaniach z naszymi partnerami, problem braku wykfalifikowanych sprzedawców wciąż jest jednym z najbardziej palących zagadnień.

Urządzenia samoobsługowe nie zastąpią kasjerów, mogą jednak optymalizować czas pracy obsługi. Z naszych badań wynika, że jedna kasa ma wydajność maksymalnie 50% pracy kasjera. Aby go zastąpić potrzebne są więc przynajmniej 2 urządzenia. Dodatkowo potrzebny jest czas na wsparcie konsumentów przy kasach samoobsługowych. Sprzedawcy otrzymują więc oszczędność 70 – 80% czasu pracy pracownika, który w czasie, gdy nie wspiera klientów może zajmować się innymi czynnościami np. wykładaniem towarów.

2. Pomyłki, kradzieże i oszustwa

Tak, to prawda. Kasy samoobsługowe narażone są na błędy klientów, które negatywnie odbiją się na wyniku finansowym. Klient może odczytać niepoprawny kod kreskowy, wybrać towar ważony tańszy niż rzeczywiści odkłada na wagę. Może też wyjść nie płacąc za zakupy. Dlatego też producenci wprowadzają wiele usprawnień zarówno w warstwie oprogramowania, jak i sprzętu. Do dyspozycji sprzedawców jest chociażby monitoring wideo z algorytmami rozpoznawania niepożądanych zachowań. Niektóre urządzenia mają wbudowaną preselekcję towarów wagowych, aby uniemożliwić wybór tańszego owocu/warzywa niż jest położony na wadze. Niektóre sieci wprowadziły bramki, które wymagają skanowania paragonów, aby opuścić sekcję kas samoobsługowych.

Przyglądając się finansowym skutkom kradzieży za pomocą kas samoobsługowych należy dokonać rzetelnej analizy strat i korzyści ze stosowania urządzeń samoobsługowych. Jeżeli potencjalne straty/kradzieże stanowią mniejszy % niż oszczędności ze stosowania kas jest to argument przemawiający za ich stosowaniem.

3. Zwrot z inwestycji i koszty użytkowania

Na początku boomu na kasy samoobsługowe, niektórzy producenci w swoich materiałach reklamowali, że kasy SCO są dwa razy bardziej wydajne niż kasjerzy i taka inwestycja zwraca się w ciągu 6 miesięcy. Jeśli właściciel punktu sprzedaży w to uwierzył, faktycznie ma prawo być później rozczarowany efektami.
Na ogólny koszt użytkowania SCO wpływa jego cena początkowa, koszty wsparcia (lub abonamentu na oprogramowanie), koszty serwisu i koszty energii elektrycznej. Urządzenia w zależności od konfiguracji kosztują od kilkunastu do kilkudziesięciu tysięcy złotych. Koszt wsparcia i serwisu to ok. 400 – 1500 zł netto/mc, koszt energii to 100 – 300 zł/mc. Dla uproszczenia przyjmijmy więc następującą kalkulację przy założeniu użytkowania kas przez okres 36 miesięcy i średniej cenie urządzenia 25 tys. zł, koszcie wsparcia i serwisu 700 zł/mc i energii elektrycznej 200 zł/mc. Przy takich założeniach miesięczny koszt użytkowania kasy wynosi 1595 zł netto.

Do powyższej kwoty należałoby dodać zwiększony odsetek strat/kradzieży w wysokości 200% standardowego współczynnika. Uwzględniając mniejszą niż kasjer wydajność urządzenia, w zależności od typu placówki handlowej, jej obciążenia, nawyki zakupowe klientów (ile osób może korzystać z tej formy zakupów) właściciel powinien sam odpowiedzieć na pytanie, czy mu się opłaca wprowadzenie kas samoobsługowych i w których placówkach.

Jednak ze zdobytych na rynku doświadczeń można wywnioskować, że wdrażanie kas samoobsługowych ma uzasadnienie biznesowe.

W nowoczesnym handlu rozważając wprowadzenie kas samoobsługowych należy uwzględnić również alternatywne formy robienia zakupów, takie jak: